ویکی‌پدیا
ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد
جمعه 23 مهر 1400
ویکی‌پدیا دانشنامهای است همگانی و آزاد؛ بدین معنی که همه می‌توانند به نوشتن و ویرایش نوشتارهای موجود در آن بپردازند. البته این نوشتارها و ویرایش‌ها باید مطابق با اساس‌نامهٔ ویکی‌پدیا باشند؛ یعنی مطالب بی‌طرفانه و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران نوشته شده باشند. مدیریت بررسی نوشتارها توسط خودِ کاربران انجام می‌شود. کسانی که در امر تکمیل این پروژهٔ بی‌پایان مشارکت می‌کنند، به هم‌زبانان خود یاری رسانده‌اند تا در امر گردآوری بی‌همتاترین دانشنامه جهانی سهمی داشته باشند.
دانشنامه ویکی‌پدیا هم‌زمان به بسیاری از زبان‌ها نوشته می‌شود و همکاران آن افرادی از سراسر جهان‌اند و هرکسی می‌تواند به رشد آن کمک کند. این دانشنامه از زمان تولد تاکنون رشد بسیار سریعی داشته و بزرگترین وب‌گاه دانشنامهای با بیش از ۸۰ میلیون بازدید کننده در ماه است و بیش از ۹۰٬۰۰۰ کاربر فعال دارد که بر روی بیش از ۱۸٬۰۰۰٬۰۰۰ مقاله به ۲۷۰ زبان کار می‌کنند. در ویکی‌پدیای فارسی تا این لحظه ۸۳۹٬۹۲۴ مقاله وجود دارد و هر روز هزاران کاربر از این دانشنامه بازدید می‌کنند.
پاسخ: ویکی‌پدیا توسط بنیاد ویکی‌مدیا تأسیس شد و مالکیت آن (نام و علائم تجاری و...) به آن بنیاد تعلق دارد. از نظر فنی (پشتیبانی اینترنتی) توسط بنیاد ویکی‌مدیا پشتیبانی می‌شود؛ اما بنیاد ویکی‌مدیا هیچ نفوذ و تأثیری در مطالب درون ویکی‌پدیا و پروژه‌های دیگرش ندارد و محتویات آن توسط کاربرانش (افرادی مانند من و شما از همه نقاط دنیا) ساخته و ویرایش می‌شود. ویرایش، تغییر و افزودن مطلب، همگانی و بر پایه مشارکت عمومی است و ادارهٔ امور ویکی‌پدیا، با اجماع، گفتگو، همکاری و کار جمعی داوطلبانه، صورت می‌پذیرد.
پاسخ: هرکسی از هر نقطه‌ای از جهان با فشردن دکمهٔ ویرایش می‌تواند در ویکی‌پدیا به ویرایش بپردازد، و با رعایت رهنمودهای نگاشته شده در ویکی‌پدیا، هر کس دارای حق بلامنازع ویرایش در ویکی‌پدیا است، حتی آی‌پی‌ها (یعنی کسانی که در ویکی‌پدیا عضو هم نشده‌اند) می‌توانند در مقالات ویکی‌پدیا ویرایش کرده و تغییراتی انجام دهند. با این اوصاف گفته می‌شود ویکی‌پدیا دانشنامهای که هرکس می‌تواند آن را ویرایش کند. در ویکی‌پدیا همان‌طور که «همه» می‌توانند به خواندن یک صفحه بپردازند، همان‌طور نیز «همه» می‌توانند صفحات را ویرایش کنند.
پاسخ: ویکی‌پدیای فارسی توسط تعدادی از کاربران باتجربه که از طریق رأی‌گیری انتخاب شده‌اند، اداره می‌شود ولی مدیران هیچ مسئولیتی در مورد مطالب موجود در مقالات ندارند و فقط چند دسترسی بیشتر از دیگر کاربران برای تمیزکاری و جمع‌بندی نظرخواهی‌ها دارند (برای اطلاعات بیشتر وپ:مدیر را مطالعه کنید
پاسخ: منابع مالی فقط از طریق کمک مالی‌ای که افراد به ویکی‌پدیا اهدا می‌کنند تأمین می‌شود و این پول‌ها صرف مسائل فنی و گسترش نرم‌افزار مدیاویکی می‌شود و در ویکی‌پدیای فارسی (ویکی‌فا) هیج پولی از سوی بنیاد برای ساخت مقاله یا ویرایش در مقاله پرداخت نمی‌شود.
محک گنجاندن مطالب در ویکی‌پدیا قابل تأیید بودن آن‌ها است و نه حقیقت داشتنشان و درستی آن‌ها. به عبارت دیگر، محک گنجایش مطالب این است که خوانندگان مقاله قادر باشند مطالب اضافه‌شده به ویکی‌پدیا را از نظر منابع معتبر مورد بررسی قرار دهند و نه اینکه نویسندگان مقاله به حقیقت و درستی آن‌ها معتقد باشند. هر مطلبی که منبعِ آن یاد نشده باشد، می‌تواند مورد چالش قرار گیرد و در نهایت حذف شود. ویرایشگران باید منبع معتبری برای هر نقل قول یا هر مطلبی که امکان به چالش کشیده شدن آن باشد، ارائه کنند؛ وگرنه آن مطالب برچسب خورده و نهایتاً پاک خواهند شد.
نیویورک تایمز از قول هاآرتص می‌نویسد انجمن ایشا جایزه‌ای را برای «بهترین ویرایشگر صهیونیست»، یعنی کسی که طی چهار سال آینده بتواند در بیشترین تغییرات «صهیونیستی» در ویکی‌پدیا مشارکت داشته باشد، تعیین کرد. این جایزه مسافرت با بالون ورزشی بر فراز اسراییل است.[۲۳]
ویکی‌پدیا را به خاطر فراگیر نبودن مورد اتهام قرار داده‌اند، زیرا ماهیت آن داوطلبانه است و می‌تواند بازتاب جانبداری‌های جهت‌دار نویسندگانش باشد. دال هویبرگ رئیس بخش تحریریه دانشنامهٔ بریتانیکا این‌طور بیان می‌دارد که «مردم دربارهٔ چیزهایی می‌نویسند که به آن‌ها علاقه دارند در نتیجه بسیاری از موضوعات پوشش داده نمی‌شوند ولی وقایع خبری با تمام جزئیاتشان ذکر می‌شوند. مدخل مربوط به تندباد فرنسس پنج برابر بزرگی مدخل مربوط به هنر چین است و مدخل خیابان کورونیشن دو برابر مدخل مربوط به تونی بلر است.» لری سنگر رئیس بخش سابق ویرایش نیوپدیا در سال ۲۰۰۴ گفت: «هنگامی که به یک مسئله نسبتاً تخصصی می‌رسیم (که خارج از علاقه مردم است) اعتبار مقاله‌ها بسیار غیرقابل اعتماد می‌شود.»
طی سال‌های گذشته، ویکی‌پدیا از طرف سازمان ملل متحد نیز به‌عنوان عامل گسترش دانش به صورت مردم‌نهاد معرفی شده و حتی در راستای رشد و گسترش ویکی به این پروژه کمک شده‌است.
